Als we het over popcultuur hebben, is het vaak lastig om fictie en realiteit van elkaar te onderscheiden. We hebben het allemaal weleens gedaan: aflevering na aflevering bingen van die ene te gekke serie en vervolgens keihard voor de held of de hoofdrolspeler vallen (Tony Soprano?!). Sommige personages trekken ons meer aan dan andere.

Een van de minder onschuldige personages die vele vrouwenharten veroveren, is Joe uit de hitserie You op Netflix. Nu het volgende seizoen alweer is aangekondigd, wordt er veel gesproken over Joe als potentieel relatiemateriaal. Veel vrouwen zien een relatie met hem wel zitten. Er wordt ook hevig gediscussieerd over of hij wel of niet een kans verdient. Sommige vrouwen beweren bijvoorbeeld dat Joe’s (verontrustende) gedrag laat zien hoeveel hij om zijn tegenspeelster geeft.

Maar laten we dit vooropstellen: Joe is absoluut geen relatiemateriaal. Hieronder leggen we uit waarom.

Wie is Joe uit You eigenlijk?

Voor wie dit tv-personage nog niet kent: we stellen Joe eerst even aan je voor.

De serie You gaat over Joe, een ‘gewone jongen’ die wordt gespeeld door Penn Badgley. Hij werkt in een boekwinkel en ziet kwetsbare vrouwen als een manier om aan zijn dagelijkse leven te ontsnappen. Als hij Guinevere Beck leert kennen, een beginnend schrijfster uit New York, is Joe op slag verliefd. Toch is dat verliefde gevoel voor hem niet genoeg. Hij moet en zal ervoor zorgen dat Guinevere hetzelfde voor hem gaat voelen. Maar hoe? Door haar te stalken, te beïnvloeden waar ze naartoe gaat en haar afhankelijk van hem te maken. En dat allemaal terwijl hij doet alsof hij het perfecte vriendje is.

We zullen niet te veel spoilers geven, maar in de serie krijgen we ook een kijkje in Joe’s kindertijd, zodat we zijn huidige gedrag beter leren begrijpen. Uiteindelijk draait het verhaal vooral om zijn manipulatie van vrouwen (zogenaamd vanuit liefde), zijn paranoia en jaloezie, en hoever hij bereid is te gaan voor liefde en genegenheid.

Tegenover de kijker wordt Joe afgebeeld als gewone jongen met minder gewone liefdestactieken. In You doet hij ‘zijn uiterste best’ voor de vrouwen ‘van wie hij houdt’ en we zien hoe zijn gedrag steeds verder uit de hand loopt naarmate hij dieper wegzakt in zijn destructieve patronen. Joe ziet zijn gedrag echter als een teken van liefde en ziet geen kwaad in zijn obsessie. Dit is gewoon zijn manier om zijn gevoelens te uiten en volgens hem is dit juist aandoenlijk en charmant. Wat vooral eng is, is dat hij zichzelf het perfecte vriendje vindt… En nog enger: veel kijkers zijn het met hem eens.

Waarom Joe uit You GEEN geschikt vriendje is

Er is online veel gediscussieerd over Joe’s gedrag en of dat nou romantisch of gewoon gevaarlijk is. Veel kijkers zien Joe echter als hun droomman. Het was zelfs zo erg dat acteur Penn Badgley na het eerste seizoen een verklaring moest afgeven waarin hij kijkers waarschuwde om Joe niet te romantiseren en uitlegde dat hij eigenlijk een verschrikkelijk mens is, gevaarlijk zelfs.

Maar dat is wel wat series als You interessant maakt. Ze houden ons een spiegel voor die ons confronteert met maatschappelijke opvattingen en wat we hebben aangeleerd als zijnde ‘romantisch’ en tekenen van liefde. Veel kijkers vonden Joe sympathiek omdat hij zo ‘zorgzaam’ was tegenover Beck, door de aandacht die hij haar gaf en omdat hij onvoorwaardelijk van haar hield (lees: door haar geobsedeerd was).

Joe is een mysterieuze, stille boekenliefhebber die nauwelijks actief is op social media, wat hem alleen nog maar aantrekkelijker maakt. Maar hoewel Beck, degene op wie hij verliefd is, de waarheid niet weet, weten wij die als kijker wel. Wij weten wat Joe allemaal denkt en doet en wat zijn beweegredenen zijn. We weten ook dat je een misbruiker niet aan de buitenkant kunt herkennen en dat iemand die lief lijkt, net zo goed gevaarlijk kan zijn. Ze zijn makkelijk te onderschatten, maar daar moeten we voor oppassen.

Waar het op neerkomt, is dat Joe geen relatiemateriaal is. Hij is zelfs erg gevaarlijk. Zijn gedrag in de serie wordt enorm geromantiseerd door kijkers, en ook een beetje door de serie zelf, maar eigenlijk is dat heel verontrustend. Stalken, manipuleren en gaslighten is niet normaal. En dan hebben we het nog niet eens over de tien moorden die het gevolg waren van Joe’s zogenaamde liefde. Dit soort gedrag is gevaarlijk en strafbaar. Het is angstaanjagend dat dit in de huidige tijd steeds vaker voorkomt en dat we tegenwoordig regelmatig over dit soort incidenten horen in de media.

Als iemand die je kent dit soort gedrag vertoont: wegwezen! Zie het als een waarschuwing en trek niet naar diegene toe. Love bombing (overladen worden met lieve woorden en aandacht) of manipulatief gedrag zoals dat van Joe wordt vaak gezien als lief of vleiend, maar is dat helemaal niet.

Het is aangetoond dat het obsessieve en aanhankelijke gedrag dat Joe vertoont, een voorteken is van misbruik of daar de basis van vormt. Het is gevaarlijk om dit soort gedrag te romantiseren. Als zulke patronen zich bij iemand ontwikkelen en je de tekenen herkent, is het belangrijk om jezelf uit de situatie te bevrijden.

Het is makkelijk om dit soort gedrag vleiend te noemen of te zien als een teken van liefde, maar eigenlijk moeten alle alarmbellen afgaan zodra je het opmerkt. Als je in zo’n dynamiek zit en/of dit soort gedrag aantrekkelijk vindt, is het nog belangrijker om er zo snel mogelijk mee te stoppen en na te gaan waarom deze dynamiek je zo aantrekt of waarom je die aandacht voor je gevoel zo hard nodig hebt. Denk hierover na voordat je in een gevaarlijke situatie terechtkomt. Het kan een goed idee zijn om met een psycholoog te praten, zodat die je door het proces kan begeleiden.

Wat maakt Joe zo aantrekkelijk?

De vraag is: wat maakt Joe zo aantrekkelijk en wat zit daar precies achter? Puur op het eerste gezicht is het duidelijk waarom zo veel vrouwen voor Joe vallen. Hij zegt de juiste dingen tegen Beck, hij komt respectvol en ongelofelijk attent over. Hij heeft zo veel aandacht voor Beck dat ze zich gevleid voelt, zich veilig voelt bij hem en vertrouwen heeft in hun relatie. Hierdoor denkt ze (onterecht) dat Joe haar nooit pijn zou kunnen of willen doen.

Als je het verhaal van You kent, is die laatste gedachte bijna lachwekkend, maar dat is precies waarom love bombing zo gevaarlijk is.

Naarmate de relatie vordert en iemand steeds beledigender en gewelddadiger wordt, is het dat valse gevoel van vertrouwen waardoor slachtoffers blijven. Het is lastig om in die fase te beseffen dat je te maken hebt met misbruik. Als je wordt misbruikt door iemand die je zo vertrouwt en van wie je houdt, is het heel eng en moeilijk om dat te verwerken.

Dat vertrouwen is echter precies wat de misbruiker beschermt. Het slachtoffer blijft hierdoor vaak bij de dader en het misbruik blijft voortduren. You geeft ons echter ook een ander perspectief. Achter gesloten deuren zien we een andere kant van Joe. We zien hoe hij voortdurend de overhand probeert te krijgen op Beck en haar bewust en opzettelijk afhankelijk van hem wil maken. Hij probeert haar op elke mogelijke manier te manipuleren zodat ze denkt haar droompartner te hebben gevonden.

Voor veel kijkers vervaagt deze serie de grens tussen diepgaande liefde en stalking/intimidatie zoals we die kennen vanuit onze maatschappij en de media. Het is lastig om in te zien dat dit gedrag een teken is van een ernstig psychisch trauma en dat we niet te maken hebben met potentieel relatiemateriaal.

Toch moeten we kritischer zijn op dit soort gedrag. Het is niet goed dat veel vrouwen en de maatschappij in het algemeen de bittere waarheid niet onder ogen zien. Het is ongelofelijk hoeveel vrouwen met Joe zouden willen daten en het feit dat dit soort gedrag wordt geromantiseerd, is de reden dat veel mensen in een traumatische relatie bij hun partner blijven. We zien het gedrag dat zich recht voor ons afspeelt, maar toch zijn we bereid het extreme misbruik door de vingers te zien. De populariteit van Joe uit You en zijn imago als het perfecte vriendje tonen aan hoe diepgeworteld onze persoonlijke en maatschappelijke trauma’s zijn en brengen een probleem aan het licht dat dringend moet worden opgelost.