Intimidatie en misbruik op het werk zijn lastige en uitdagende kwesties, zelfs wanneer je er niet zelf het slachtoffer van bent, maar ze alleen ziet gebeuren. Als getuige kun je echter wel veel steun bieden aan overlevers en ze helpen hun stem te laten horen. Dit soort situaties zijn niet makkelijk en er is veel moed nodig om een slachtoffer van intimidatie of misbruik bij te staan.

Wat is een medestander en waarom is het belangrijk er een te zijn?

Een medestander is iemand die een ander steunt en zich voor hetzelfde doel inzet. Op het werk kan het heel lastig zijn om te bepalen wat je moet doen, hoe je met de situatie moet omgaan en hoe je een slachtoffer de juiste emotionele steun en een veilige plek kunt bieden. Het is vaak makkelijker om weg te kijken en de confrontatie te vermijden. Misschien ben je bang om je eigen trauma’s op te rakelen, denk je dat het niet aan jou is om je ermee te ‘bemoeien’ of wil je de situatie niet erger maken. Toch kunnen jouw aanwezigheid en steun een groot verschil maken. Je kunt een slachtoffer op verschillende manieren bijstaan en jij bepaalt zelf in hoeverre je erbij betrokken wilt raken.

Medestanders zijn ongelofelijk belangrijk, want die hebben we nodig om het systeem te kunnen veranderen. Als je alleen al morele of emotionele steun biedt, kun je een slachtoffer bijstaan en helpen de moed en het vertrouwen te vinden om over het misbruik te praten. Als je iets hebt gezien wat nuttig kan zijn, is het belangrijk dat je deze informatie deelt en je inzet voor gerechtigheid. Alleen dan kunnen we de arbeidscultuur verbeteren.

Een vraag die vaak wordt gesteld, is waarom je als medestander zou optreden. Wat voor baat heb je daar zelf bij?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van jouw waarden en wat jij belangrijk vindt. Als medestander kun je iemand steunen die onrecht is aangedaan, die een traumatische ervaring heeft gehad en hiervan probeert te herstellen. Jij kunt als collega of naaste helpen door het slachtoffer een veilige plek te bieden, hem of haar de ruimte te geven om over het trauma te praten en ervoor te zorgen dat intimidatie en misbruik niet meer in de doofpot worden gestopt.

Als maar één iemand zich uitspreekt en zijn of haar ervaring deelt, wordt daar vaak maar weinig aandacht aan besteed. Dit soort mensen worden soms aandachttrekkers genoemd of als lastig bestempeld, of hun ervaring wordt gebagatelliseerd of zelfs ontkend. Bedrijven wijzen zo de verantwoordelijkheid af en schuiven de schuld in de schoenen van het slachtoffer in plaats van de situatie recht te zetten. Dat heeft een heel traumatische impact op de overlever en zorgt ervoor dat die zich eenzaam, afgezonderd en ontmoedigd voelt.

Zonder medestanders blijven dit soort ervaringen gezien worden als ‘aanstellerij’ of ‘lastig’ en krijgen ze niet de tijd en aandacht die ze verdienen. Zonder medestanders is er niemand die het slachtoffer aanmoedigt om een melding te maken van het trauma, die het slachtoffer bijstaat als getuige of die actie onderneemt om te voorkomen dat het gedrag nog een keer plaatsvindt.

Medestanders zijn belangrijk, al helemaal in de huidige maatschappij. Als collega of naaste kun je een slachtoffer laten weten dat hij of zij er niet alleen voor staat, dat je diegene gelooft en dat er altijd iemand is die om ze geeft, wat er ook gebeurt.

Steun bieden aan iemand die te maken heeft met intimidatie en stalking

Het is niet altijd makkelijk om een slachtoffer of overlever van intimidatie en stalking te ondersteunen, omdat je dan vaak zelf midden in de hectiek en het conflict terechtkomt. Je kunt als medestander zelf ook te maken krijgen met het ongewenste gedrag of vergelding omdat je het slachtoffer of de overlever aanspoort om over het ongewenste gedrag te praten.

We moeten echter allemaal inzien hoeveel invloed we als persoon en als medestander kunnen hebben. Misschien vind je het spannend, maar laat je niet intimideren en laat niet zien dat je bang bent. Houd vol en onthoud dat je een enorm verschil maakt voor de overlever en voor anderen in de toekomst.

Als je niet weet waar je moet beginnen, vind je hier een paar manieren waarop je een slachtoffer van intimidatie en stalking kunt steunen.

1. Luister naar diegene. Vaak willen slachtoffers alleen maar het verhaal over hun trauma bij iemand kwijt. Luister zonder te oordelen, iemand de schuld te geven of de situatie te rationaliseren. Zorg dat je er voor diegene bent en bied een luisterend oor. Dat is genoeg. Zo erken je wat het slachtoffer doormaakt.
2. Jaag diegene niet op. Iedereen reageert anders op een trauma en slachtoffers gaan door verschillende fases. Dwing iemand niet om een beslissing te nemen en geef hem of haar niet het gevoel dat er haast bij is. Geef het slachtoffer liever de tijd om de situatie te verwerken en te herstellen, en sta klaar om een luisterend oor te bieden wanneer hij of zij er klaar voor is om over het trauma te vertellen.
3. Moedig diegene waar nodig aan. Het is niet makkelijk om een melding te maken van stalking of intimidatie. Wees geduldig, bespreek de mogelijkheden en moedig het slachtoffer aan als diegene de moed verliest.
4. Leg de verantwoordelijkheid niet bij het slachtoffer (‘victim blaming’). Dit kan een instinctieve reactie zijn wanneer we iemands verhaal horen, maar het is belangrijk om dat soort gedachten niet te uiten. Geef niemand de schuld en impliceer niet dat de overlever iets verkeerd heeft gedaan of op enige manier zelf aanleiding heeft gegeven voor het gedrag.
5. Bagatelliseer de situatie niet. Probeer te begrijpen hoe het slachtoffer zich voelt en zeg bijvoorbeeld niet dat het nog veel erger had gekund, dat diegene maar gewoon moet vergeten wat er is gebeurd of dat hij of zij volgens jou overdrijft. Hoeveel last het slachtoffer er ook van heeft: het trauma is ernstig en kan op verschillende manieren een impact hebben.
6. Wees bereid om voor diegene op te komen. Als een overlever besluit een formele klacht in te dienen, is het fijn als je als getuige kunt optreden of een verklaring kunt afleggen. Verklaar wat je met eigen ogen hebt zien gebeuren tussen de overlever/slachtoffer en de dader, vertel over het ongepaste gedrag dat je hebt gezien of waarover je hebt gehoord, en deel wat de overlever/slachtoffer je over zijn of haar ervaring heeft verteld.